Netiquette:
Origineel (Engels): Arlene Rinaldi
Site: http://www.fau.edu/netiquette/net/
Vertaling (Nederlands): Maurice Makaay
Site: http://www.inter.nl.net/netiquette
Deze pagina's zijn een vertaling van de User guidelines and Netiquette
van Arlene Rinaldi. Deze pagina's gaan over de Netiquette, oftewel de
etiquette van het Internet. De meeste gedragsregels voor het Internet
zijn
zeer voor de hand liggend. Gebruikers van het Internet vergeten echter
wel
eens dat ze via het netwerk, net als in het gewone leven, met mensen
communiceren en niet met machines. De Netiquette is een verzameling van
regels die ervoor moeten zorgen dat de communicatie tussen mensen op het
Internet in de juiste banen verloopt. Men hoeft zich er niet aan te
houden, maar het is wel zeer zeker aan te raden om problemen te voorkomen.
INLEIDING:
De reden voor het samenstellen van deze gids was de behoefte aan richtlijnen
voor het correcte gebruik van de verschillende Internetprotocollen en om
gebruikers van het Internet zich bewust te laten worden van het feit dat
het
Internet geen onuitputtelijke capaciteit heeft. Zij zijn zelf medeverantwoor-
delijk voor het Internet met betrekking tot de wijze waarop zij informatie
via het Internet aanspreken of verspreiden.
Aangenomen wordt dat de lezer enige bekendheid heeft met de termen en
protocollen waaraan gerefereerd wordt in dit document.
DANKWOORD:
Een groot gedeelte van deze gids is ontwikkeld aan de hand van
commmentaren en suggesties van
NETTRAIN@UBVM.CC.BUFFALO.EDU (voorheen NET-TRAIN)
LISTSERV abonnees en van diverse bronnen op het Net.
Met speciale dank aan Wes Morgan, University of Kentucky Engineering
Computing Center, voor zijn adviezen en aanbevelingen.
Robert Slade, Vancouver Institute for Research into User Security; Pete
Hoyle,William en Mary; Timothy A. Torres, San Jose State University; Paul
Brians, Washington State University ; Paul F. Lambert, Bentley College;
Philip M. Howard, Saint Mary's University; Gordon Swan, Florida Atlantic
University; Pauline Kartrude, Florida Atlantic University; Beth Taney,
Penn
State; Debbie Shaffer, Penn State and USDA-CIT; Henry DeVries, Cornell;
Jim Milles, SLU Law Library; Martin Raish, State University of New York
at Binghamton; Steve Cisler, Apple Corporation; Tom Zillner, Wisconsin
Interlibrary Services; Tom Goodrich, Stanford University; Jim Gerland,
State University of NY at Buffalo; Ros Leibensperger, Cornell; Paul White,
Northern Michigan University; Marilyn S. Webb, Penn State; Judith
Hopkins, State University of NY at Buffalo, Ros McCarthy; Karl Hanzel,
UCAR/COMET.
INTRODUCTIE:
Het is essentieel dat elke gebruiker op het Internet zijn/haar eigen
verantwoordelijkheid ten aanzien van services, sites, systemen en personen
draagt. De gebruiker is uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor zijn/haar
acties op het Internet.
Het "Internet" of "Het Net" is geen losstaand enkelvoudig netwerk, maar
een
groep van duizenden individuele netwerken die op elkaar aangesloten zijn
met als doel dataverkeer mogelijk te maken tussen de verschillende
aangesloten netwerken. Data die via het Internet verstuurd wordt kan langs
verschillende netwerken reizen voordat deze op de plaats van bestemming
aankomt. Daarom moeten gebruikers zich bewust zijn van de
netwerkbelasting die zij aanrichten door het verzenden en/of ontvangen
van
data.
Als gebruiker van het Internet, heeft u vaak de mogelijkheid om toegang
te
verkrijgen tot een ander netwerk (en/of de computersystemen die verbonden
zijn met dat netwerk). Elk netwerk of systeem heeft eigen gedragscodes
en
procedures. Acties die normaal toegestaan zijn op het ene netwerk/systeem
kunnen gecontroleerd, of zelfs verboden zijn, op het andere netwerk/systeem.
Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker om zich te houden aan de
gedragscodes en procedures van andere netwerken/systemen. En denk eraan:
het feit dat een gebruiker een bepaalde actie kan uitvoeren betekent niet
dat
deze die actie moet uitvoeren.
Het gebruik van het netwerk is een voorrecht, geen recht. Dit voorrecht
kan
op elk willekeurig moment worden ingetrokken in het geval van misbruik
van het netwerk. Tot misbruik kunnen gerekend worden: het plaatsen van
onrechtmatige informatie op een systeem, het gebruik van stuitende taal
in
publiekelijke of private berichten, het verzenden van berichten die het
werk
van de ontvanger of de snelheid van diens systeem afremmen, het verzenden
van kettingbrieven/reclameboodschappen naar mailinglists of personen en
andere vormen van netwerkmisbruik die verstopping van netwerken
veroorzaken of het werk van anderen verstoren.
ELECTRONISCHE POST EN BESTANDEN:
De inhoud en het onderhoud van de electronische postbus is de
verantwoordelijkheid van de gebruiker zelf.
- Controleer elke dag of u post heeft gekregen;
- Verwijder berichten die u niet wilt bewaren onmiddelijk om
diskruimte te besparen;
- Laat zo min mogelijk berichten in uw electronische postbus staan;
- Postberichten kunnen gedownload worden of als file weggeschreven
zodat ze op (floppy)disk bewaard kunnen worden voor de toekomst;
- Ga er nooit van uit dat uw E-mail slechts door uzelf gelezen kan
worden. Anderen kunnen de mogelijkheid hebben om toegang te
krijgen tot uw E-mail. Verzend of bewaar dus geen uiterst
vertrouwelijke gegevens bij uw provider, maar haal deze over naar uw
eigen sytsteem.
De inhoud en het onderhoud van de homedirectory (een stukje
diskruimte, gereserveerd voor een bepaalde gebruiker) is de
verantwoordelijkheid van de gebruiker zelf.
- Zorg dat u zo min mogelijk bestanden opgeslagen heeft in uw
homedirectory. Download zoveel mogelijk files naar floppies of naar
de harde schijf van uw eigen PC;
- Laat uw systeem regelmatig en routinematig onderzoeken door een
virusscanner, vooral wanneer u bestanden van een ander systeem heeft
download naar uw eigen computer. Dit om de verspreiding van een
eventueel virus te voorkomen;
- Uw bestanden kunnen toegankelijk zijn voor mensen met de juiste
systeem-privileges. Bewaar daarom nooit vertrouwelijke gegevens in
uw homedirectory.
TELNET PROTOCOL:
- Veel services die via telnet te bereiken zijn hebben online
documentatie-files beschikbaar. Download deze en lees de instructies
lokaal, in plaats van on-line te blijven om op die manier de werking
van het systeem via vallen en opstaan te achterhalen;
- Wees beleefd tegenover andere gebruikers die (ook) op zoek zijn naar
informatie. Dit houdt in dat u niet langer op het systeem aanwezig
moet zijn dan nodig is. Haal de door u gewensde informatie op en
verlaat daarna direct het systeem;
- Download gevonden data of informatie naar uw eigen computer zodat
u niet te lang op een systeem blijft rondhangen. U kunt deze informatie
later off-line lezen.
ANONIEME FTP - FILE TRANSFER PROTOCOL:
- Gebruikers moeten op de PASSWORD-prompt reageren met hun
E-mailadres, om zo de beheerders van de FTP-site de mogelijkheid te
geven om de mate waarin hun FTP-archief wordt benut vast te stellen.
Wanneer uw E-mailadres een foutmelding veroorzaakt, gebruik dan
GUEST als PASSWORD;
- Indien mogelijk, zorg er dan voor dat u grote downloads (1Mb of meer)
buiten kantooruren verricht. Probeer er ook voor te zorgen dat het op
de geografische plaats waar de FTP-server staat die u aanspreekt laat
in
de avond is;
- Houd uzelf aan tijd-restricties zoals die opgegeven worden door
FTP-sites. Let daarbij op het feit dat u niet in lokale tijd moet denken,
maar in de actuele tijd zoals die is op de geografische plaats waar de
FTP-server staat;
- Kopieer gedownloade bestanden naar uw eigen computer om binnen de
gestelde disk-quota te blijven (wanneer u bestanden downloadt via een
login-verbinding);
- Indien mogelijk, doe dan Archie-zoektochten in mailvorm;
- Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker om gedownloade
programma's na te kijken op copyrights of licenciering. Wanneer het
programma nuttig voor u is, betaal dat de registratiekosten. Bij twijfel:
niet kopieren; er zijn veel gevallen waarin software waar copyright op
rust in FTP-archieven terecht komt. Ondersteuning voor een
gedownload programma kunt u krijgen bij de maker(s) van het
programma. Verwijder ongewensde programma's van uw systeem.
ELECTRONISCHE COMMUNICATIE:
- Geef nooit uw loginnaam en toegangscode aan een andere persoon,
tenzij dit de beheerder van uw eigen site is. U bent te allen tijde
verantwoordelijk voor uw eigen logingegevens;
- Ga er nooit van uit dat uw E-mail berichten strikt prive zijn, of
dat ze
enkel door uzelf en de ontvanger gelezen kunnen worden. Mensen met
de juiste privileges kunnen uw berichten ook lezen. Zend dus nooit
hoogst vertrouwelijke informatie per E-mail aan iemand toe, tenzij
deze informatie encrypt is via bijvoorbeeld PGP (Pretty Good Privacy);
- Wanneer u een boos getint berichtje aan iemand wilt versturen, lees
deze dan, voordat u op de verzendknop drukt, eerst nog even door. Ga
bij uzelf na of u de persoon aan wie u het berichtje richt de inhoud
van
het bericht ook recht in het gezicht zou durven zeggen. Wanneer dit
niet het geval is, verstuur dan het berichtje niet;
- Houd paragrafen en berichten kort en duidelijk;
- Wanneer u een andere persoon 'quote' (teksten uit een vorig bericht
aanhalen), laat dan alles weg wat niet direct van toepassing is op uw
antwoord. Stuur in een reply-mail dus niet het complete originele
mailtje mee. Zorg ervoor dat hetgeen u wel laat staan een goede context
vormt voor uw reply-mail. Niemand houdt er van om een ellenlang
verhaal met vele quotes te moeten doorspitten, om uiteindelijk
onderaan de melding "Vind ik ook, ja" te vinden;
- Richt uzelf op een enkel onderwerp per berichtje en geef altijd een
duidelijk subject (onderwerp) aan het berichtje mee, zodat de lezer het
berichtje snel kan lokaliseren. Verzend desnoods meerdere berichtjes
wanneer u een aantal onderwerpen aansnijdt die niet direct iets met
elkaar te maken hebben;
- Maak geen commercieel of persoonlijk gebruik van academische
netwerken;
- Zet onderaan uw Email-berichten een signature (een soort
electronische handtekening) wanneer u communiceert met mensen die
u niet persoonlijk kennen of wanneer u berichten verstuurt aan een
steeds wisselende groep mensen;
- De signature moet uw naam, uw positie, uw bedrijf en uw E-mailadres
vermelden en mag niet langer zijn dan vier regels. Extra informatie zou
kunnen bestaan uit uw adres en telefoonnummer;
- Gebruik enkel hoofdletters in uw berichten voor het benadrukken van
een belangrijk punt of om een titel/header aan te geven. Het in
hoofdletters schrijven van complete woorden, die geen titels zijn, wordt
over het algemeen als onbeleefd beschouwd en betitelt als
SCHREEUWEN!
- *Asterisks* rond een woord kunnen gebruikt worden om de nadruk op
dat woord te leggen;
- Gebruik een underscore voor en achter een boektitel, bijvoorbeeld:
_De
Tovenaar van Oz_;
- Limiteer de lengte van een regel tot ongeveer 65-70 karakters en
gebruik geen speciale karakters (karakters met accenten, lijnen en
dergelijke). Dit om te voorkomen dat anderen problemen krijgen met
het lezen van uw E-mail;
- Verstuur nooit kettingbrieven via het internet;
- Volg altijd de reguliere route om met uw superieuren te
communiceren. Zend dus bijvoorbeeld geen klacht direct naar de "top",
enkel omdat het mogelijk is;
- Wees professioneel en voorzichtig in wat u over anderen zegt. Een
E-mail is snel doorgestuurd naar eventuele betrokkenen;
- Respecteer copyright en licentiebepalingen. Vermeld altijd uw bronnen
en referenties;
- Het wordt als zeer grof beschouwd om persoonlijke E-mail door te
sturen aan mailing lists of nieuwsgroepen, zonder daartoe toestemming
verkregen te hebben van de oorspronkelijk auteur van de E-mail;
- Het gebruik van return receipts (een melding die naar de schrijver
van
een E-mail verstuurd wordt op het moment dat de ontvanger de
betreffende E-mail leest) wordt als een inbreuk op de privacy
beschouwd;
- Wees voorzichtig met sarcasme en humor. Omdat non-verbale
communicatie ontbreekt bij electronische communicatie, kan uw grap
uitgelegd worden als kritiek. Wanneer u grappig probeert te zijn,
gebruik dan zogenaamde emoticons, ofwel smileys, om uw gevoelens
uit te drukken. Dit is een voorbeeld van zo'n smiley voor het aanduiden
van humor :-) (kantel uw hoofd 90 graden naar links, u ziet dan een
lachebekje);
- Afkortingen kunnen gebruikt worden voor het inkorten van tekst. Let
er echter wel op dat teveel afkortingen verwarrend werken voor de
lezer. Voorbeelden van afkortingen zijn:
IMHO = In My Humble/Honest Opinion
FYI = for your information
BTW = by the way
DISCUSSIEGROEPEN:
Sommige mailing lists veroorzaken maar weinig verkeer, terwijl anderen
uw
mailbox kunnen overspoelen met enkele honderden berichten per dag. Deze
berichten eisen allemaal een stukje verwerkingstijd op en beperken daarmee
de capaciteit van het systeem. Houd daarom het aantal inschrijvingen op
mailing lists zo laag mogelijk. Zorg er ook voor dat de post die binnenkomt
via mailing lists zowel uw disk-quota als uw eigen capaciteit niet te boven
gaat;
- Wanneer u zich abonneert op een mailinglist/nieuwsgroep, kijk dan
eerst
een aantal dagen wat de 'feel' van die groep is voor wat betreft het
type
vragen dat gesteld wordt en het type vragen dat niet gewaardeerd
wordt. Dit heet ook wel 'lurken'. Begin pas met het posten van
artikelen wanneer u zich comfortabel voelt in een nieuwsgroep;
- Probeer uit te vinden of er een FAQ (Frequently Asked Questions) is
voor de discussiegroep waar u graag aan deel wilt nemen.
Doorgewinterde leden van een discussiegroep raken snel ge-iriteerd
wanneer ze telkens opnieuw dezelfde vragen weer zien verschijnen;
- Volg bij een mailinglist de richtlijnen zoals die gepost zijn door de
list-eigenaar. Deze list-eigenaar bepaalt zelf de lokale netiquette voor
zijn/haar mailinglist;
- Denk eraan dat sommige discussiegroepen leden uit veel verschillende
landen hebben.
- Ga er niet van uit dat iedereen een verwijzing naar TV, film,
popcultuur of actuele gebeurtenissen in uw land begrijpt. Als er
echt een dergelijke verwijzing gemaakt moet worden, geef er dan
ook enige verklarende uitleg bij.
- Ga er niet van uit dat iedereen geografische referenties die u
maakt begrijpt wanneer het gaat om lokale of nationale
verwijzingen;
- Neem niet aan discussies deel, enkel om beledigende opmerkingen te
kunnen posten;
- Houd uw vragen en commentaren relevant ten aanzien van het
onderwerp van de discussiegroep. Wijk niet uit naar zijpaden, maar
volg de rode draad;
- Wanneer iemand een bericht post, dat niet in de discussiegroep
thuishoort, wijs hem/haar dan niet op via die discussiegroep. Dit is
om
vervuiling van de groep te voorkomen. Stuur liever een E-mail naar de
bewuste persoon. Begin ook niet direct met flamen, maar leg de
verdwaalde persoon liever even uit in welke discussiegroep bij/zij wel
terecht kan;
- Wanneer iemand een bericht post, dat niet in de discussiegroep
thuisthoort en iemand reageert daar kritisch op, stuur daar dan NIET
nog een berichtje achteraan met als inhoud:
"Nou, IK vond het wel goed en veel anderen waarschijnlijk ook. Je zou
eens wat lichtvaardiger moeten zijn en ons niet lopen vertellen dat we
ons aan het onderwerp moeten houden!!!";
- Wanneer u langer dan een week weg bent, zeg dan uw abonnementen
op mailinglists of LISTSERV-services op;
- Wanneer u een antwoord weet op iemand's vraag, stuur hem dat
antwoord dan per E-mail toe. Van twintig keer hetzelfde antwoord op
een grote mailinglijst kan uw mailbox aardig vol raken;
- Wanneer u een andere persoon 'quote' (teksten uit een vorig bericht
aanhalen), laat dan alles weg wat niet direct van toepassing is op uw
antwoord. Stuur in een reply-mail dus niet het complete originele
mailtje mee. Zorg ervoor dat hetgeen u wel laat staan een goede context
vormt voor uw reply-mail. Niemand houdt er van om een ellenlang
verhaal met vele quotes te moeten doorspitten, om uiteindelijk
onderaan de melding "Vind ik ook ja" te vinden;
- Wees discreet bij het post van lange berichten. Het verdient de
voorkeur om in een mailtje een bronvermelding op te nemen en een
beschrijving hoe men aan een bepaald document kan komen, in plaats
van dat document mee te zenden. Wanneer u dan toch een lang bericht
moet posten, waarschuw de lezers dan even met een opmerking aan het
begin van de mail:
LET OP: LANG BERICHT of natuurlijk WARNING: LONG MESSAGE
- Wanneer u een enkel bericht in meerdere nieuwsgroepen post (het
zogenaamde "crossposting") zet dan bovenaan het bericht naar welke
nieuwsgroepen een kopie is verzonden in combinatie met een
verontschuldiging voor de duplicaten;
- Weersta de verleiding om anderen op de lijst te "Flamen" (het
toezenden van beledigende of terechtwijzende berichten). Denk er aan
dat de discussies openbaar zijn en bedoeld voor constructieve
uitwisseling van ideeen. Behandel de anderen op de lijst exact zoals
u
zou willen dat zij u behandelen;
- Wanneer u een vraag post in een discussiegroep, verzoek de lezers
dan
om antwoorden direct per E-mail aan u toe te zenden en beloof dat u
een samenvatting van de binnengekomen antwoorden in de
discussiegroep zult posten (en doe dat uiteraard ook);
- Wanneer u een berichtje wilt versturen in reactie op een berichtje
dat in
een discussiegroep is verschenen, controleer dan of het adres waarheen
het berichtje gaat wel goed is ingesteld. Het kan erg beschamend zijn
wanneer een persoonlijk gericht berichtje in de nieuwsgroep terecht
komt;
- Wanneer u zich aanmeld bij een discussiegroep, bewaar dan de
bevestigingsmail van de aanmelding, zodat u altijd het juiste adres om
uzelf af te melden bij de hand heeft;
- Gebruik uw persoonlijk E-mail account en geen gedeeld account van
de zaak;
- Soms sturen mensen SUBSCRIBE of UNSUBSCRIBE berichten direct
naar een mailinglist. Wees in dat geval tolerant en lever eventueel wat
meer informatie over het op juiste wijze aan- of afmelden van de
mailinglist;
- Andere mensen op een mailinglist zijn niet in uw verlangen om
toegevoegd of verwijderd te worden van de list geinteresseerd.
Verzoeken rond administratieve taken moeten naar het juiste adres
gestuurd worden en zeker niet naar de mailinglist zelf:
LISTSERV GROUPS: LISTSERV@host
MAILING LISTS : listname-REQUEST@host
of : listname-OWNER@host
Om uzelf bij een Mailinglist of LISTSERV group aan of af te melden
stuurt u in de body van de E-mail het volgende mee:
SUBSCRIBE listname voornaam achternaam (voor het aanmelden)
(voor het aanmelden)
UNSUBSCRIBE listname (voor het afmelden)
WORLD WIDE WEB:
- Plaats geen grote grafische afbeeldingen in uw HTML-documenten.
Het verdient de voorkeur om postzegelgrote afbeeldingen in uw pagina
op te nemen, zodat de gebruiker erop kan klikken om de afbeelding op
volledige grootte binnen te halen. Sommige gebruikers maken gebruik
van trage modems, waardoor het binnenhalen van afbeeldingen erg veel
tijd in beslag neemt;
- Wanneer u video- of geluidsbestanden in uw pagina zet, geef dan in de
beschijving van het bestand ook aan hoe groot deze is (bijv. 10 KB of
2
MB), zodat de gebruiker weet hoe lang het ongeveer duurt voordat het
bestand binnen is;
- Houd de namen in de URL's simpel wanneer u een pagina samenstelt.
Maak dus niet afwisseld gebruik van hoofd- en kleine letters;
- Wanneer u in twijfel bent over een URL, probeert u dan eerst het
domein-adres te bereiken. Ga daarna door de site zoeken naar de op te
juiste pagina.
Voorbeelden:
http://www.cern.ch
http://www.fau.edu
http://www.nl.net
http://www.cpsr.org
- Een pagina die gebruik maakt van een image map zonder dat er
tekstuele links op de pagina staan, is niet toegankelijk voor gebruikers
zonder een grafische WWW-browser. Zorg er altijd voor dat er
tekstuele links in uw pagina staan;
- WWW-connecties kunnen zeer veel bandbreedte in beslag nemen. Het
is een goed idee om in het kader van de snelheid van een sessie en het
beperken van het bandbreedteverbruik het automatisch binnenhalen van
grafische afbeeldingen uit te zetten wanneer deze niet direct nodig zijn
voor de begrijpelijkheid van een document. Dit kan binnen de meeste
grafische browsers op eenvoudige wijze ingesteld worden. Wanneer u
bij een pagina komt waarvan u de afbeeldingen toch nog wilt zien, dan
kunt u die altijd nog binnenhalen met uw browser;
- Het is WWW-auteurs zeker aan te raden om documenten op het web te
beschermen via een Trademark (TM) of Copyright (C) symbool op de
pagina;
- Zet onderaan uw HTML-pagina(s) uw eigen E-mailadres om mensen
zo de kans te geven om op uw pagina(s) te reageren;
- Wanneer u de actuele URL in de broncode van uw pagina plaatst, dan
kunnen mensen die uw document hebben uitgeprint op de uitdraai zien
welke pagina ze exact uitgeprint hebben;
- Vermeld op uw pagina(s) wanneer u de laatste (relevante) wijzigingen
heeft gepleegd aan die pagina(s);
- U bent zelf verantwoordelijk voor de informatie die via uw pagina(s)
wordt verspreid. U mag geen pagina's creeeren die in strijd zijn met
de
wet.
DE TIEN GEBODEN VOOR COMPUTER-ETHIEK:
van het Computer Ethics Institute
1.Gij zult de computer niet gebruiken om anderen te schaden.
2.Gij zult andermans computerwerk niet verstoren.
3.Gij zult niet rondneuzen in andermans bestanden.
4.Gij zult de computer niet gebruiken om te stelen.
5.Gij zult de computer niet gebruiken om een valse getuigenis af te
leggen
6.Gij zult geen software kopieren of gebruiken waar gij niet voor heeft
betaald.
7.Gij zult andermans computercapaciteit niet gebruiken zonder
toestemming.
8.Gij zult niet andermans geestesvruchten als uw eigen dragen
9.Gij zult nadenken over de sociale consequenties van de programma's
die gij maakt
10.Gij zult de computer met overleg en respect gebruiken.
BIBLIOGRAFIE:
1.Kehoe, Brendan P. "A Beginner's Guide to the Internet: Zen and the
Art of the Internet", First Edition, January 1992.
2.Shapiro, Norman, et al. "Towards an Ethics and Etiquette for
Electronic Mail", Santa Monica, CA: Rand Corporation (publication
R-3283-NSF/RC), 1985.
3.Von Rospach, Chuq. "A Primer on How to Work With the USENET
Community"
4.Horton, Mark; Spafford, Gene. "Rules of conduct on Usenet"
5."A Guide to Electronic Communication en Network Etiquette", revised
and submitted by Joan Gargano, edited by Ivars Balkits, Computing
Services- University of California Davis.
6."Heartland Free-Net Registered User Guidelines", Bradley
University, Peoria, Il.
7."Terms and Conditions of Membership and Affiliation", CREN
Information Center, October 25, 1990
8."Electronic Mail and Networks: New Tools for Institutional Research
and Planning." by Dan Updegrove, John Muffo and Jack Dunn,
University of Pennsylvania.
9."Exploring Internet Training Series, Module 1- Exploring
Internet:Using your Computer to Communicate", by Deborah Shaffer,
ES-USDA, CIT and Pennsylvania State University, Henry DeVries;
Extension Electronic Technology Group, Cornell University; Gregory
Parham, ES-USDA, CIT.
10."Exploring Internet Training Series, Module 2- Mail-based
Information Delivery: Alamanac and Listservs". by Deborah Shaffer,
ES-USDA, CIT and Pennsylavia State University; Henry DeVries,
Extension Electronic Technology Group, Cornell University; Gregory
Parham, ES_USDA, CIT.
(c) 1996 - Alene H. Rinaldi (engelse versie)
(c) 1996 - Maurice Makaay (Nederlandse versie)
Voor niet commerciele instellingen geldt dat het dupliceren of distribueren
van dit document is toegestaan, onder voorwaarde dat het document intact
gelaten wordt of dat de bron vermeld wordt wanneer het document slechts
ten
dele wordt gebruikt.